សមណ dictionary word translated to Khmer (Cambodian)

Khmer Text:

អត្ថន័យ :

សមណ

សមណ សៈម៉ៈណៈ បា.; សំ. ( ន. ) (សមណ; ឝ្រមណ) អ្នកមានព្យាយាមដុតកម្តៅបាប, អ្នកខំប្រឹងប្រព្រឹត្តធម៌ធ្វើកាយវាចាចិត្តឲ្យស្ងប់ចាកបាប, អ្នកស្ងប់, អ្នករម្ងាប់បាប (អ្នកបួស) ។ សមណកិច្ច ឬ ស្រមណក្រឹត្យ កិច្ចការឬក្រឹត្យរបស់សមណៈ ។ សមណគារវៈ ឬ សមណគោរព សេចក្ដីគោរពចំពោះសមណៈ ។ សមណចរិយា ការប្រព្រឹត្តរបស់សមណៈ, សណ្ដាប់ធ្នាប់ឬបែបបទរបស់សមណៈ ។ សមណជនជី (សៈម៉ៈ ណៈជន់ជី) សមណជន គឺអ្នកបួសនិងតាជីឬយាយជី (ព. កា.) : កុំងឿងដោយខ្យល់ កុំឱនពាក្យពល កុំខ្វល់ដោយស្រី កុំកាន់ពិសយង់ គប់នូវស្ត្រី សមណជនជី កុំឲ្យក្តីត្រូវ ។ (សាស្ត្រាច្បាប់ រាជនេតិ ជានិពន្ធនៃព្រះរាជសម្ភារ) ។ សមណធម៌ ធម៌សម្រាប់សមណៈ, សមថធម៌ ។ សមណបរិក្ខារ គ្រឿងប្រដាប់សម្រាប់សមណៈប្រើប្រាស់ ។ សមណបរិភោគ ការប្រើប្រាស់បច្ច័យ ៤ តាមបែបបទរបស់សមណៈ ។ សមណប្បដិញ្ញា (សៈម៉ៈណ័ប-ប៉ៈ ដិញ-ញ៉ា) ការប្តេជ្ញាខ្លួនថាជាសមណៈ, ការប្តេជ្ញាខ្លួនដែលមិនមែនសមណៈថាជាសមណៈ ។ សមណប្បដិបត្តិ (សៈម៉ៈណ័ប-ប៉ៈ ដិបាត់) សេចក្ដីបដិបត្តិរបស់សមណៈឬសម្រាប់សមណៈ (ប្រើជា សមណប្បដិបទា ឬ ស្រមណប្រតិបត្តិ, --ប្រតិប័ទ ក៏បាន) ។ សមណព្រាហ្មណ៍ សមណៈនិងព្រាហ្មណ៍ ។ សមណភាព ភាព, បែបបទរបស់សមណៈ ។ សមណភេទ (បា. សមណវេស) ភេទជាសមណៈ ។ សមណសព្ទ ឬ ស្រមណសព្ទពាក្យសម្រាប់សមណៈនិយាយស្ដីឬសម្រាប់និយាយស្ដីទៅរកសមណៈ, ដូចជា អាត្មា (ខ្ញុំ), ចម្រើនពរ (បាទ,...), ឆាន់ (បរិភោគ), សិង (ដេក) ជាដើម (ហៅថា សមណសព្ទ) ។ សមណសារូប (បា. --សារុប្ប) ដំណើរសមគួរឬសមរម្យដល់សមណៈ, ការស្លៀកដណ្តប់ត្រឹមត្រូវតាមបែបបទរបស់សមណៈ ។ល។ សមណៈ

Found similar words:

	សមណ --		សមណ -- (ម. ក្នុង ព. សមណ ឬ សមណៈ) ។
	សមណោគ្រួ		សមណោគ្រួ សៈម៉ៈ-- ស. ( ន. ) (ប្រើជា សាំមះនោគ្រ្វ័ អ. ថ. ស័ម-ម៉ៈណូខ្រួ) ចំនួនប្រជាជនក្នុងដែនឬក្នុងប្រទេសនីមួយៗ; ការរួបរួមចំនួនមនុស្ស : បញ្ជីសមណោគ្រួ បញ្ជីប្រាប់ចំនួនប្រជាជនចំណុះស្រុក (ប្រើជា សាំមណោគ្រួ ក៏មាន; សព្វថ្ងៃនេះមិនប្រើទេ) ។
	សមណី		សមណី សៈម៉ៈ-- បា.; សំ. ( ន. ) (ឝមណី) សមណៈស្រី, ស្ត្រីអ្នកបួស; ដូនជីឬយាយជី ។
	សមណុត្តមាភិសេក		សមណុត្តមាភិសេក សៈម៉ៈណុត-តៈម៉ាភិ សែក បា.; សំ. ( ន. ) (សមណ + ឧត្តម + អភិសេក; ឝ្រមណ + ឧត្តម + អភិឞេក) ការអភិសេកឲ្យឡើងជាសមណៈខ្ពង់ខ្ពស់គឺការអភិសេកសមណៈឲ្យឡើងជា សម្ដេចសង្ឃ ។
	សមណុទ្ទេស		សមណុទ្ទេស សៈម៉ៈណុត-ទេស បា.; សំ. ( ន. ) (< សមណ + ឧទ្ទេស “ការសម្ដែង; ការស្មាន”; ឝ្រមណ + ឧទ្ទេឝ) សាមណេរកំលោះឬសាមណេរចាស់ (ដែលគេស្មានថាជាភិក្ខុ); បុរាណហៅ សាមណេរគ្រោង ឬ នេនគ្រោង (ក្នុងព្រះវិន័យ ហៅសាមណេរទួទៅ) ។
	សមណសក្ដិ		សមណសក្ដិ សៈម៉ៈណៈ ស័ក បា. និង សំ. ក្ល. ( ន. ) (សមណ + សត្តិ; ឝ្រមណ + ឝក្តិ) ស័ក្ដិសម្រាប់សមណៈ គឺឋានន្តរស័ក្ដិសម្រាប់បព្វជិតក្នុងប្រទេសនីមួយៗ ។ តាមបវេណីក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ មានសមណស័ក្ដិទីស្ដេចសង្ឃ, ទីសង្ឃនាយក, ទីរាជាគណៈ, ទីឋានានុក្រម, ទីមហា; ចែកជា ៤ សម្រាប់គឺ ឯក, ទោ, ត្រី, ចត្វា (ធៀបដោយឋានន្តរស័ក្ដិមន្ត្រីខាងអាណាចក្រក្នុងបុរាណសម័យ)។ សមណស័ក្ដិទីរាជាគណៈ (ក្នុងតំណែង) មាន ៣២ គឺសម្រាប់ឯកមាន ១១ គឺ ១-ព្រះសុគន្ធ (ទីអគ្គមហាសេនា), ប៉ុន្តែចួនកាលព្រះករុណាជាម្ចាស់ជីវិត ទ្រង់តាំងជាស្ដេចសង្ឃទីសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជឬទីដូចជាឧបរាជរងបន្ទាប់ពីសម្ដេចព្រះមហាសង្ឃរាជមក, ហៅថា សម្ដេចព្រះសុគន្ធាធិបតី...; ២-ព្រះមង្គលទេពាចារ្យ (ទីយោមរាជ); ៣-ព្រះពោធិវ័ង្ស (ទីវាំងវរវៀងជ័យ) : ៤- ព្រះធម្មលិខិត (ទីក្រឡាហោម): ៥- ព្រះវនរ័ត (ទីចក្រី) -ទីឱភាសមន្ត្រី (រឿនហ្លួង) មាន ២ គឺ ១- ព្រះមហាព្រហ្មមុនី (ទីមហាមន្ត្រី); ២-ព្រះមហាវិមល ធម្ម (ទីមហាទេព) --ទីឃ្លាំងធម៌មាន ៤ គឺ ១-ព្រះពុទ្ធឃោសាចារ្យ; ២-ព្រះធម្មឃោសាចារ្យ; ៣-ព្រះឃោសធម្ម; ៤-ព្រះធម្មឧត្តម ។ រាជគណៈសម្រាប់ឯកទាំងនេះត្រូវប្រើផ្លិតសមណស័ក្ដិព័ណ៌ក្រហម ។ រាជាគណៈសម្រាប់ទោមាន ៧ គឺ ១-ព្រះសិរីសម្មតិវង្ស (ទីសម្ដេចចៅពញា); ២-ព្រះពុទ្ធវង្ស (ទីវង្សាអគ្គរាជ); ៣-ព្រះសាក្យវង្ស (ទីស្រីធម្មាធិរាជ); ៤ព្រះធម្មកវីវង្ស (ទីវិបុលរាជ); ៥-ព្រះអរិយវង្ស ( ទីរាជតេជៈ) --ទីឱភាសមន្ត្រីមាន ២ គឺ ១-ព្រះអរិយកស្សប (ទីអធិរាជវង្សា); ២-ព្រះឧបាលិវង្ស (ទីអធិកវង្សា); ទាំង ៧ រូបនេះ ត្រូវប្រើផ្លិតសមណស័ក្ដិពណ៌បៃតង ។ រាជាគណៈសម្រាប់ត្រីមាន ៧ គឺ ១- ព្រះញាណរង្សី (ទីជេដ្ឋាមន្ត្រី); ២-ព្រះញាណវីរិយៈ (ទី... ឯករាជ): ៣- ព្រះធម្មប្បញ្ញាញាណ (ទី...បទេសរាជ); ៤-ព្រះសិរីវិសុទ្ធិញ្ញាណ (ទីស្រីទិព្វវ័ង); ៥-ព្រះញាណកោសល (ទីនរិន្ទនាយក); --ទីឱភាសមន្ត្រីមាន ២ គឺ ១-ព្រះទេពមុនី (ទីវិសេសមន្ត្រី); ២-ព្រះទេពសត្ថា (ទីមន្ត្រីនាយក); ទាំង ៧ រូបនេះ ត្រូវប្រើផ្លិតសមណស័ក្ដិព័ណ៌ស្វាយ ។ រាជាគណៈសម្រាប់ចត្វាមាន ៧ គឺ ១-ព្រះធម្មវិបស្សនា (ទីអធិបតីសេនា); ២-ព្រះធម្មវីរិយៈ (ទីវង្សានុរក្ស); ៣-ព្រះធម្មវិសុទ្ធិ (ទីវង្សាភិមន្ត); ៤-ព្រះសមាធិធម្ម (ទីបវររាជ); ៥-ព្រះធម្មនិរោធរង្សី (ទីវង្សាធិបេស) --ទីឱភាសមន្ត្រីមាន ២ គឺ ១-ព្រះញាណសំវរ (ទីមហាធិរាជ); ២-ព្រះវិន័យសំវរ (ទីទេពនាយក); ទាំង ៧ រូបនេះត្រូវប្រើផ្លិតសមណស័ក្ដិពណ៌ខៀវ ។ ទាំងបព្វជិតជាឋានានុក្រមទី បាឡាត់, វិន័យធរ, ធម្មធរ, ព្រះគ្រូ, ធម្មកថិក, សមុហ៍ របស់រាជាគណៈទាំង៤ សម្រាប់នេះ ក៏ត្រូវប្រើផ្លិតសមណស័ក្ដិមានព័ណ៌តាមលំដាប់សម្រាប់នោះដែរ; ឯរាជាគណៈនិងឋានានុក្រមក្រៅពីនេះ ហៅថា ឋានន្តរពិសេស ឬ សមណស័ក្ដិពិសេស បើតាំងក្នុងសម្រាប់ណា (ឯក ឬ ទោ, ត្រី, ចត្វា) ត្រូវប្រើផ្លិតសមណស័ក្ដិមានព័ណ៌តាមសម្រាប់នោះ (ម. ព. វណ្ណ ឬ វណ្ណៈ ១ន. និង ទ្រទូង, រាជាគណៈ, ឋានានុក្រម ផង) ។ សមណស័ក្ដិទាំង ៤ ថ្នាក់ ដូចខាងលើនេះ ជារបៀបក្នុងសម័យមុន ។ លុះដល់មក គ. ស. ១៩៤៣ មានការកែប្រែបន្ថែមបន្ថយខ្លះ ហើយតមកដល់ គ. ស. ១៩៤៨ បានរៀបចំកែប្រែម្ដងទៀត (ព្រះរាជក្រមលេខ ១២ នស. ចុះថ្ងៃទី ៩-២-៤៣, លេខ ៦៨ នស. ចុះថ្ងៃទី ១៨-៩-៤៣ និងលេខ ១ រវ. ចុះថ្ងៃទី ២៦-៥-៤៨) មានរបៀបដូចតទៅនេះគឺ ព្រះសង្ឃនាយកគណៈមហានិកាយ មានឋានន្តរជា (ព្រះមហាសុមេធាធិបតី ; ព្រះសង្ឃនាយកគណៈធម្មយុត្តិកនិកាយ មានឋានន្តរជា ព្រះសុធម្មាធិបតី ។ ឋានន្តរទាំងពីរនេះ ជាសមណសក្ដិពិសេសខ្ពស់បំផុត សម្រាប់តែព្រះសង្ឃនាយកទាំងពីរគណៈ ហើយចួនកាលឡើងដល់ទី សម្ដេច ផង ក៏មាន, ចួនកាលឡើងជា សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ក៏មាន ។ ឯសមណសក្ដិទីរាជាគណៈក្នុងតំណែងខាងគណៈមហានិកាយថ្នាក់ឯកមាន ៣ គឺ ១-ព្រះធម្មលិខិត; ២- ព្រះពោធិវ័ង្ស; ៣- ព្រះវនរ័ត (ទាំង ៣ នេះ ចួនកាលឡើងជាទី សម្ដេច) ។ ថ្នាក់ទោមាន ៦ គឺ ១-ព្រះមហាវិមលធម្ម; ២-ព្រះពុទ្ធឃោសាចារ្យ; ៣-ព្រះធម្មឃោសាចារ្យ; ៤-ព្រះឃោសធម្ម; ៥-ព្រះសាសនមុនី; ៦-ព្រះមុនីកោសល ។ ថ្នាក់ត្រីមាន ៦ គឺ ១-ព្រះសិរីសម្មតិវង្ស; ២-ព្រះពុទ្ធវង្ស; ៣-ព្រះសាក្យវង្ស; ៤-ព្រះឧបាលិវង្ស; �
	សមណគោតម		សមណគោតម សៈម៉ៈណៈគោតៈម៉ៈ ឬ --គោដំ បា.; សំ. ( ន. ) (ឝ្រមណគៅតម) សមណៈជាគោតមគោត្តគឺសមណៈកើតក្នុងត្រកូលព្រះអាទិត្យ (ព្រះបរមនាមរបស់ព្រះសក្យមុនីសម្ពុទ្ធ) ។ មើលពាក្យ គោតម និង គោតមគោត្ត ផង ។